مقاله ورزشی در خصوص فعالیت های ورزشی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تأثیر ۸ هفته تمرینات پینت بال بر تغییرات کیفیت زندگی جانبازان شیمیایی  با زمینه اثرات روانی پس از حادثه (PTSD) صورت پذیرفته است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر داده کمی و از نظر روش انجام نیمه تجربی – آزمایشی است. جامعه آماری پژوهش جانبازان شیمیایی بالای ۳۵ درصد می­باشند. روش نمونه­گیری به صورت تصادفی ساده است. آزمون مورد استفاده در پژوهش حاضر آزمون ANCOVA می­باشد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که انجام ورزش پینت بال در طی هشت هفته به طور معناداری بر بهبود کیفیت زندگی جانبازان شیمیایی با زمینه اثرات روانی پس از حادثه (PTSD) تأثیر دارد.

واژگان کلیدی: جانبازان شیمیایی، پینت بال، کیفیت زندگی، جانباز، اثرات روانی پس از حادثه (PTSD) 

۱-مقدمه وهدف :

براساس آمار ستاد تخلیه مجروحین در طی ۸ سال جنگ تحمیلی در ایران حدود  ۱۰۰۰۰۰ نفر مجروح شیمیایی وجود دارند که دارای طیفی از علائم، از فاقد علامت تا عوارض شدید می باشند. (جعفری ،۱۳۹۱) بیشترین حملات شیمیایی عراق به ایران در طی سالهای ۶۷-۶۲ اتفاق افتاد که علاوه بر جبهه های جنگ، غیرنظامیان شهر های سردشت در ایران و حلبچه در عراق و روستا های اطراف هم هدف قرار گرفتند. غالب جانبازان به علت فقدان منابع علمی کافی از عوارض مربوط به بیماری خود آگاه نبوده و نسبت به آینده نگران هستند. آگاهی از بیماری و سیر تحول آن باعث می شود که بیمار و خانواده او از برنامه ریزی صحیحی برای مراقبت از خود و زندگی با بیماری برخوردار باشند. (حسینی ،۱۳۸۹) ورزش و فعالیت­های بدنی مناسب می­تواند با اثرات فیزیولوژی، روانشناختی و جامعه شناختی خود موجب بهبود سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی افراد شود. بهبود و کارایی قلبی- تنفسی با ورزش مناسب دیده می­شود  محمودی ،۱۳۸۲)، وضعیت روانی افراد فعال نسبت به غیر فعال از کیفیت بهتری برخوردار است. (مختاری ،۱۳۸۹) و در مجموع احساس خود باوری، خلق وخوی بهتر، کاهش اضطراب و افسرده کی در افراد فعال بیش از افراد غیر فعال است.

۲-تئوری و پیشینه تحقیق :

۱-۲کیفیت زندگی

سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی را به مفهوم درک برداشت هر فرد از موقعیت خود در زندگی با توجه به شرایط فرهنگی و نظام ارزشی- اجتماعی که در آن زندگی می کند، معنا می نماید و این درک در ارتباط با اهداف اصلی، ادراکات و برداشتهای فرد از حیات، مفهوم می یابد، این واقعیت دارای محدوده ی گسترده ای است که به طرق مختلف تحت تأثیر وضعیت جسمانی، روانی، باورهای فردی و ارتباطات اجتماعی فرد قرار دارد(نجاتی ،۱۳۸۷). کیفیت زندگی پدیده­ای نسبتا جدید است که اکثراً همراه با تفکر جدید در مورد اهداف توسعه بوده است و حوزه سلامتی،کاری، اقتصادی، اجتماعی، روحی، روانی و خانوادگی راشامل می­شود (کمالی ،۱۳۸۷) ارتقاء سطح کیفیت زندگی در گرو ارتقاء سطح سلامت است. ارتقاء سطح سلامت نیز به مثابه محور توسعه جوامع پذیرفته شده و با توجه به اهداف منشور سلامت اوتاوا، هدف نهایی تمامی دولت­ها است. در واقع، از زمانی که بشر فرهنگ­ها را توسعه داد و در چارچوب آنها شروع به عمل برمبنای مقیاسی از ارزش­ها کرد، همواره به این موضوع اندیشیده است. آنچه که مشخص و مورد قبول تمامی متفکران در حیطه رضایتمندی از زندگی بوده است، احساس سلامت و خوب بودن است و تنها با این احساس، بشر می­تواند پویا و سازنده باشد و خلاقیت­هایش را به منصه ظهور برساند.   به عبارتی، ارزیابی مثبت یا منفی فرد ازمشخصه­ها و خصوصیات زندگی وی با محیط، کیفیت زندگی او را نشان می­دهد(امین شکروی و همکاران، ۱۳۸۸). این پدیده تنها در شرایط فردی می­تواند اندازه گیری و شرح داده شود و به شیوه زندگی در حال حاضر، تجربیات گذشته، امید به آینده رویاها و جاه طلبی­های افراد بستگی دارد. کیفیت زندگی باید شامل تمام زمینه­های زندگی و تجربیات و تأثیر بیماری و درمان به حساب آورده شود (مهرابی زاده ،۱۳۸۲). سازمان جهانی بهداشت (۱۹۹۷) آن را در برگیرنده خوشحالی، رضایت از زندگی، بهزیستی، خود شکوفایی، بی نیازی و رهایی از فقر، عملکرد هدفمند، بهزیستی جسمانی، روانی و اجتماعی کامل، نه صرفا نبود بیماری، می­داند. این سازمان در تعریف جامعی از کیفیت زندگی، آن را درک فرد از وضعیت کنونی­اش با توجه به فرهنگ و نظام ارزشی که در آن زندگی می­کند و ارتباط این دریافت­ها با اهداف، انتظارات، استانداردها و اولویت­های مورد نظر فرد تعریف می­کند ( فراهانی و همکاران، ۱۳۸۸). همچنین می­توان گفت: کیفیت زندگی میزان برتری و امتیاز در زندگی در ارتباط با برخی از معیارهای مقایسه­ای که اکثر مردم در یک جامعه خاص آن را مطرح می­کنند،  می­باشد. میزان یا سطح”بهترین شیوه زندگی” یا “زندگی خوب” می­تواند زیاد یا کم باشد و در طیف خوب یا بد قرار گیرد. کیفیت زندگی معمولا به طور مشخص یا ضمنی با کمیت زندگی(سال های عمر) در تضاد است و ممکن است که رضایت­بخش، خوشایند، و بدون مزیت باشد.

۲-۲پینت بال

بازی رنگ‌اندازی یاPaintball  : یک نوع ورزش گروهی است که به طور کلی دو گروه از بازیکنان سعی در حذف یک دیگر با گلوله‌های رنگی می‌کنند. پینت­بال را می‌شود در فارسی در قیاس با تیراندازی، «رنگ‌اندازی» نامید. بازی رنگ‌اندازی در ایران طرفداران بسیاری دارد و در سطح حرفه ای هم در ایران بسیار پیشرفت داشته به طوری که لیگ حرفه ای این ورزش در ایران از سال ۱۳۸۸ تاسیس شده و تیم داتیس از ایران به عنوان تیم ملی در ۴ دوره متوالی قهرمان آسیا شده و در مسابقات بین قاره ای که در فرانسه برگزار شد نیز توانستند به مقام پنجم دست پیدا کنند. زمین­های بازی رنگ‌اندازی مختلفی در ایران وجود دارند که به سرعت در تمامی استان­ها شاهد تاسیس باشگاه های بازی رنگ‌اندازی هستیم. نخستین باشگاه در ایران به نام پینت بال متریکس در سال ۸۱ ساخته شد که بزرگترین زمین رنگ‌اندازی سر پوشیده جهان است.

پینت بال یک توپ (گلوله) ژلاتینی از جنس ژلاتین کپسول دارویی است. که داخل آن با رنگ خوراکی پر شده است و پس از شلیک توسط تفنگ مارکر مخصوص این ورزش و برخورد به هدف ترکیده و رنگ آن پخش می­شود که این نشانه مورد هدف قرار گرفتن است. اوایل دهه­ی ۱۹۷۰ در وزارت کشاورزی امریکا ماشین­هایی وجود داشت که عقب آنها پمپی متصل بود که رنگ را به مسافت­های دور پرتاب می­کرد و با این وسیله، درخت­هایی که باید قطع یا هرس می­شدند، علامت گذاری می­کردند. در حدودپانزده سال است که پینت بال به طور رسمی بازی می­شود و ۵ سال است که به کمیته بین­المللی المپیک معرفی شده است تا در بازی­های المپیک به عنوان ورزشی جدید وارد گردد فرم جدید پنیت بال در حال بررسی در کمیته بین­المللی المپیک تحت نام x-ball می­باشد. از پینت بال به عنوان شطرنج زنده در جهان نام برده می­شود. ورزش پینت بال در ایران از سال ۱۳۸۰ بنا نهاده شد. زمین ورزشی ماتریکس مجموعه­ی ورزشی انقلاب اولین زمین ایرانی ژینت بال می­باشد. این زمین بزرگ­ترین زمین سرپوشیده در جهان می­باشد.

۲-۳تحقیقات انجام شده در داخل کشور

• حاجی رسولی و دیگران(۱۳۹۵)، در پژوهشی با عنوان بررسی میزان تغییر شاخصهای جسمانی جانبازان شیمیایی به دنبال شرکت در یک دوره برنامه ورزشی منظم به این نتیجه رسیدند که در مجموع دوره های ورزشی منظم باعث بهبود تعدادی از شاخصهای سلامت جسمانی جانبازان شیمیایی می شود و بنابراین قابلیت استفاده بالینی در توانبخشی این گروه از جانبازان را دارد. به نظر می رسد که در مطالعات پیشرفته تر، با تنوع فعالیتهای ورزشی، تعمیم این نتایج به معلولیتهای مشابه قابل بررسی باشد.
• حاجی رسولی (۱۳۹۵) در پژوهشی با عنوان ورزش جانبازان شیمیایی به بررسی فواید ورزش و فعالیت بدنی بر روی کیفیت زندگی روزمره جانبازان پرداخته­اند. و به این نتیجه رسیده است که مهمترین فایده ورزش و فعالیت های بدنی در جانبازان شیمیائی با ضایعات نخاعی ریوی، کاهش حالت «هراس از فعالیت» درآنان است.
• پتل و همکارانش (۲۰۱۲) «اثرات یوگا بر عملکرد جسمانی و سلامت مرتبط با کیفیت زندگی در افراد مسن» را مورد بازنگری قرار دادند، نتایج حاصل از ۱۸ مقاله واجد شرایط به شرح ذیل بود؛ مطالعات بر روی افراد مسن نشان داد که اثر مطالعات در گروه کمتر از ۳۵ نفر انجام شده و ترکیب کمی و کیفی این مطالعات نشان می¬دهد که فواید یوگا ممکن است، از مداخلات قراردادی فراتر برود. ممکن است عزت نفس، وضعیت سلامت، آمادگی هوازی و قدرتشان افزایش یابد. به هر حال اندازه اثر متوسط بود. در نتیجه تأثیر یوگا بر افسردگی، خواب، تراکم معدنی استخوان مشخص نیست.
• کاترینا ایکرت (۲۰۱۲) «تأثیر فعالیت بدنی و وزن بدن بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت افراد مبتلا به دیابت نوع دو» را بررسی نمود و دریافت، کیفیت زندگی به طور منفی تحت تأثیر شاخص توده بدن قرار گرفته است به طوریکه بیماران دیابتی نوع دو و چاقی درجه دو نسبت به افرادی که اضافه وزن داشته¬اند و بیماران چاقی درجه یک از کیفیت زندگی پایین تری برخوردار بوده اند.

۳-ضرورت پژوهش :

یکی ا زآسیب های ماندگاری که در جانبازان ۸ سال دفاع مقدس برجای مانده است آسیب های روانی است . امروزه بستر سازی در جهت آرامش ذهنی این عزیزان کمترین کاری می باشد که می توان برای این قشر انجام داد . یکی از این روش ها به وسیله ورزش پینت بال است که در این مقاله به تفسیر آن می پردازیم.

۴-مواد و روشها :

۱-۴سوال اصلی :

تمرینات پینت بال بر روی کیفیت زندگی جانبازان شیمیایی با زمینه اثرات روانی پس از حادثه  تاثیرمثبت دارد؟

۲-۴روش تحقیق :

روش کار به صورت توصیفی و تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی می باشد.

۴-۳جامعه آماری:

جامعه مورد نظر پژوهش جانبازان شیمیایی بالای ۳۵ درصد می باشند.

۴-۴ابزار :

با استفاده از پرسشنامه که شامل دو قسمت آمار توصیفی و سوالات استنباطی را در بر می گرفت و سپس پر شدن آن توسط ۳۵ نفر از جامعه به صورت تصادفی و سپس تجزیه و تحلیل به وسیله نرم افزار اس پی اس اس .^[۱]

۵-یافته ها

۵-۱ سن:

با توجه به اطلاعات بدست آمده از جامعه آماری پژوهش دو نفر ۴۰ ساله، ۷ نفر ۴۷ ساله، ۳ نفر ۴۸ ساله، دو نفر ۵۰ ساله، سه نفر ۵۴ ساله و ۳ نفر ۵۵ ساله می­باشند.

۵-۲ قد

حجم نمونه پژوهش حاضر بر حسب قد عبارت است از: کوتاه­ترین ۱۶۸ سانتی­متر و بلندترین ۱۸۰ سانتی­­متر است. در این بین دو نفر دارای قد ۱۶۸ سانتی­متری، ۳ نفر دارای قد ۱۶۹ سانتی­متری، ۴ نفر دارای قد ۱۷۰ سانتی­متری، ۲ نفر دارای قد ۱۷۱ سانتی­متری، ۳ نفر دارای قد ۱۷۲ سانتی­متری، ۴ نفر دارای قد ۱۷۵ سانتی­متری، ۲ نفر دارای قد سانتی­متری می­باشند.

۵-۳ وزن

حجم نمونه آماری پژوهش حاضر بر حسب وزن چنین شرح داده می­شود: سبک­ترین ۷۴ کیلوگرم و سنگین­ترین ۹۴ کیلوگرم وزن دارند. به طوری­که آزمودنی­ها ۷۴ کیلوگرم ۳ نفر، ۷۵ کیلوگرم ۲ نفر، ۷۶ کیلوگرم ۲ نفر، ۷۹ کیلوگرم ۳ نفر، ۸۰ کیلوگرم ۲ نفر، ۸۴ کیلوگرم ۳ نفر، ۸۶ کیلوگرم ۱ نفر، ۹۱ کیلوگرم ۲ نفر، ۹۴ کیلوگرم ۲ نفر می­باشند.

۵-۴ BMI

نسبت قد به وزن حجم نمونه آماری که همان BMI نامیده می­شود عبارت است از:

جدول ۱- BMI بدست آمده از حجم نمونه آماری

۵-۵ آزمون فرضیه پژوهش

در پژوهش حاضر فرضیه اول با عنوان «انجام هشت هفته تمرینات پینت بال با بهبود کیفیت زندگی جانبازان شیمیایی رابطه معناداری دارد.» برای یافتن رابطه در این فرضیه از آزمون واریانس استفاده شده است. لازم به ذکر است سنجش کیفیت زندگی در هفته چهارم پینت بال نیز انجام شده است.

آنچه از نتیجه آزمون بدست آمده نشان می­دهد که هشت هفته تمرین پینت بال بر روی بهبود وضعیت سلامتی، انجام فعالیت­های جسمی، بهبود ناتوانی جسمی و بهبود وضعیت روانی جانبازان شیمیایی موثر است.آنچه از این آزمون منتج شده است این است که با افزایش تعداد دفعات شرکت در پینت بال توسط هر آزمودنی میانگین نمره اکتسابی در پرسشنامه وضعیت سلامت نیز بهبود می­یابد و این نشان می­دهد که شرکت در ورزش پینت بال باعث رشد سلامت جسمی و روانی هر آزمودنی شده است.

حجم نمونه در جلسه اول شرکت در پینت بال میانگین نمره­ای که از پاسخگویی به پرسشنامه وضعیت سلامت برای بهبود کیفیت زندگی بدست آورده عدد ۹۴۴/۱۶ را نشان می­دهد در حالی که پس از گذشت چهار هفته از انجام آزمون با سنجش مجدد به میانگین نمره ۲۱۱/۲۷ دست یافته است که خود حاکی از رشد و بهبود روند وضعیت جسمانی و سلامت روانی است. در پایان هشت هفته انجام پینت بال توسط آزمودنی­ها میانگین بدست آمده برای بهبود کیفیت زندگی عدد ۸۷۸/۵۳ را نشان می­دهد.

این روند محسوس رشد در بهبود کیفیت زندگی جانبازان شرکت کننده در پینت بال نسبت به گروه گواه نشان از تأیید وجود رابطه معنادار بین دو متغیر انجام هشت هفته تمرینات پینت بال با بهبود کیفیت زندگی جانبازان شیمیایی دارد، پس فرضیه پژوهش تأیید می­گردد.

در این بخش با ترسیم نمودارهایی به مقایسه گروه گواه با آزمودنی­ها می­پردازیم.

۶-نتایج و بحث :  

آنچه از این آزمون بدست آمده این است که با افزایش تعداد دفعات شرکت در پینت بال توسط هر آزمودنی میانگین نمره اکتسابی در پرسشنامه وضعیت سلامت نیز بهبود می­یابد و این نشان می­دهد که شرکت در ورزش پینت بال باعث رشد سلامت جسمی و روانی هر آزمودنی شده است. حجم نمونه در جلسه اول شرکت در پینت بال میانگین نمره­ای که از پاسخگویی به پرسشنامه وضعیت سلامت برای بهبود کیفیت زندگی بدست آورده عدد ۹۴۴/۱۶ را نشان می­دهد در حالی که پس از گذشت چهار هفته از انجام آزمون با سنجش مجدد به میانگین نمره ۲۱۱/۲۷ دست یافته است که خود حاکی از رشد و بهبود روند وضعیت جسمانی و سلامت روانی است. در پایان هشت هفته انجام پینت بال توسط آزمودنی­ها میانگین بدست آمده برای بهبود کیفیت زندگی عدد ۸۷۸/۵۳ را نشان می­دهد. این روند محسوس رشد در بهبود کیفیت زندگی جانبازان شرکت کننده در پینت بال نسبت به گروه گواه نشان از تأیید وجود رابطه معنادار بین دو متغیر انجام هشت هفته تمرینات پینت بال با بهبود کیفیت زندگی جانبازان شیمیایی دارد، پس فرضیه پژوهش تأیید می­گردد.

۷-پیشنهادات :

• با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش به مسئولین تربیت بدنی و سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران پیشنهاد می­شود با انجام تمرینات مستمر ورزشی از جمله پینت بال و یا رشته های ورزشی دیگر ضمن افزایش و بهبود کیفیت زندگی و کاهش علائم اختلال اثرات روانی پس از حادثه جانبازان سعی در کاهش هزینه­های درمانی و بهبود روابط اجتماعی آنان دارد.
• با توجه به نتایج یافته­های پژوهش پیشنهاد می­گردد در انجام دوره­های ورزشی همانند آنچه که در این پژوهش انجام شده است امید به زندگی و سلامت روانی جانبازان را افزایش دهند.

مراجع:

• امین شکروی، فرخنده. الحانی فاطمه. کاظم نژاد، انوشیروان، وحدانی نیا،مریم سادات.. ارتباط فعالیت­های جسمی منظم(پیاده روی) با کیفیت زندگی زنان. فصلنامه پایش، ۸(۴)، ۴۰۷_۴۱۳٫ (۱۳۸۸)
• جعفری و همکاران،، رابطۀ کمال گرایی و راهبردهای مقابله با استرس در ورزشکاران فوتبال، مجله رفتار حرکتی،شماره ۱۱،صص ۱۶۲-۱۴۷(۱۳۹۱)
• فراهانی، محمد نقی. محمد خانی، شهرام. جوکار، فرهاد.. رابطه بین رضایت از زندگی با کیفیت زندگی و بهزیستی ذهنی در معلمان شهر تهران. فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش در سلامت روانشناختی، ۳(۱)، ۵_۹٫ (۱۳۸۸)
• کمالی نسب، زهرا رابطه بین کمال‌گرایی مادران با سلامت‌روانی دختران.پایان نامه‌ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی. (۱۳۸۷)
• محمودی، زهرا بررسی رابطه بین ابعاد کمال‌گرایی و مشکلات بین شخصی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. (۱۳۸۲)
• مختاری، فاطمه. قاسمی، نوشاد.. مقایسه کیفیت زندگی و سلامت روان در سالمندان ساکن/ غیر ساکن سرای سالمندان. مجله سالمندی ایران، ۵(۱۸)، ۵۳_۶۳٫ (۱۳۸۹)
• مهرابی زاده هنرمند، مهناز و وردی، مینا، کمال‌گرایی مثبت، کمال‌گرایی منفی (چاپ اول). اهواز: نشر رسش (۱۳۸۲)
• نجاتی، وحید. عشایری حسن.. کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در سالمندان شهر کاشان. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ۱۴(۱)، ۵۶_۶۱٫ (۱۳۸۷)

[۱] spss